Week twee in Wales

Jawel, de lessen zijn begonnen, dus dat betekent iedere dag met de bus naar Aberystwyth! Het is maar een halfuurtje en het uitzicht is eerst zee, dan een gezellig dorpje, en daarna heuvels, dus ik vermaak me (nog) prima tijdens de ‘reis’. ‘s Maandags heb ik maar één les, en dat is dan ook gelijk het enige niet-Keltische vak wat ik volg, namelijk geologie. Ik was eerst bang dat ik misschien niet genoeg achtergrondkennis zou hebben maar het is een eerstejaarsvak, dus het bouwt eigenlijk voort op dat wat je op de middelbare school geleerd hebt. De leraar vertelt erg interessant en bijkomend voordeel is dat er geen huiswerk voor is. Als je naar alle lessen komt heb leer je alles wat je moet weten, en hoef je buiten de lessen niks te doen. Ik heb inmiddels ontdekt dat dat voor de meeste vakken hier geldt. Ik vind het eerlijk gezegd nogal vreemd en ik vraag me af hoeveel je daadwerkelijk leert als je maar twee uur per week een vak volgt, maar ik ga natuurlijk niet lopen klagen... ;) Sowieso zijn de lesuren hier verrassend kort: maar 50 minuten! In Utrecht duurt één les 90 minuten, en je hebt meerdere van die uren per week. Hier is twee of drie keer per week een les van 50 minuten de standaard, dus ik zal niet erg veel op de universiteit zijn. Des te meer tijd om de omgeving te verkennen dus...

De vakken die ik uiteindelijk gekozen heb zijn dus geologie; Scots-Gaelic (lijkt op Iers maar is wel anders, misschien een beetje zoals Nederlands en Duits zou ik willen zeggen); Ierse teksten uit de 17e en 18e eeuw vertalen; en een vak over de samenhang tussen de Keltische talen. Iets superinteressants wat ik vandaag over Scottish-Gaelic geleerd heb staat onderaan onder de sterretjes: iedereen die talen interessant vindt moet dat zeker lezen, mensen die minder geïnteresseerd zijn raad ik aan dat stukje over te slaan :p

Het meest zin heb ik in de excursies die we met geologie gaan doen... we gaan sowieso één keer naar Snowdonia, het National Park hier niet ver vandaan. Iedereen zegt dat het er prachtig is en van de foto’s die ik heb gezien ben ik het daar volkomen mee eens. We gaan naar een berg genaamd Cadair Idris, dat betekent in het Welsh zoveel als ‘stoel van Idris’ als ik me niet vergis. De leraar waarschuwde ons om ‘geschikte kleding’ mee te nemen, wat zich hier vertaalt naar ‘alles wat de regen en de wind tegen kan houden’. Want wat een weer heben we gehad afgelopen week zeg! Vrijwel alleen maar regen, af en toe afgewisseld met een beetje zonneschijn en meteen daarna weer hoosbuien waar je u tegen zegt. Een vriend van Rachel zou langskomen maar dat kon niet omdat de brug bij Machynlleth overstroomd was. Auto’s, bussen en treinen kunnen er niet langs, dus het openbaar vervoer, voor zover dat onder normale weersomstandigheden überhaupt al aanwezig is, ligt behoorlijk op z’n gat heb ik begrepen. Gelukkig hoef ik zelf voorlopig niet in de buurt van Machynlleth te zijn, maar de excursie naar Cadair Idris van volgende week is onder voorbehoud dat de wegen dan weer begaanbaar zijn. We zullen zien!

Over slecht weer gesproken: Rachel en ik waren van plan een vuurtje te stoken op het strand ongeveer een kilometer ten noorden van Borth. Daar zijn geen lantaarns of huizen meer, dus kun je de sterren heel goed zien (tenzij je met je snufferd in het vuur gaat zitten koekeloeren natuurlijk, dat snappen wij ook wel). We hadden alles voorbereid: lucifers, aanmaakhout, warme kleding, wat te drinken en cakejes. Geschikt hout hadden we twee dagen daarvoor op het strand gevonden, en had ik in handzame stukken gezaagd. Dat was trouwens wel de eerste keer dat ik gewapend met een zaag een strandwandeling gemaakt heb. Een unieke ervaring. Het zagen ging trouwens minder soepel dan gedacht: de wind was zo hard dat ik mezelf op een gegeven moment nauwelijks meer staande kon houden, en ook mijn zaag begon weg te waaien... het hout zelf lag ook niet echt stil meer, dus toen ben ik maar gestopt. Maar uiteindelijk was bijna alles gezaagd, dus daar zou het niet aan liggen! Rachel en ik waren er klaar voor: kom maar op met die fik!

Nou is het zo dat waar wij wonen we een prachtig uitzicht over de zee en een flink stuk strand hebben. Zelfs bij storm en (spring)vloed is er nog een goeie 30 meter aan strand zou ik zeggen, dus we verwachtten niet al teveel problemen. We hadden echter buiten de kustbescherming gerekend. In de zee (of op het strand, hangt er maar net vanaf hoe laat je kijkt) liggen enorme rotsen die de golven breken om te voorkomen dat ons huis ten prooi valt aan gevaarlijk hoog water. Buiten Borth liggen die echter niet, dus toen Rachel en ik gewapend met al ons proviand en twee zaklampen in het donker onze weg over de rotsige paden naar ons brandhout zochten, kwamen we er al gauw achter dat daar waar er geen kustbescherming ligt de golven tot aan de dijk komen en er dus in de verste verte geen strand meer te bekennen is. Sterker nog, terwijl wij langs het dijkje liepen sloegen de golven er nét niet overheen, maar wel zo hoog dat wij nat werden. We hebben even van het spektakel genoten, Rachel meer dan ik want ik ben niet erg op mijn gemak bij de zee, al helemaal niet in het donker als de golven tegen het dijkje beuken waar ik overheen loop, en toen zijn we maar weer huiswaarts gekeerd. De volgende dag zag ik dat ik een email gekregen had die met name uitwisselingsstudenten waarschuwde niet te dicht naar de kust te gaan omdat de Britse versie van het KNMI een code geel had uitgegeven voor storm en hoogtij. Oeps.

Minder avontuurlijk maar zeker niet minder leuk was de dansgroep waar we zaterdagavond heen geweest zijn. Het was volksdansen, wat ik ook in Italië gedaan heb, en waar ik in eerste instantie nogal nerveus was over of ik het nog wel zou kunnen bleek dat helemaal niet nodig. Alle dansen werden rustig uitgelegd, en waren ze sowieso nogal simpel, het is echt voor beginners. Ik heb er een aantal leuke mensen ontmoet, eentje wil me een fiets lenen dus dat is superaardig! Als deze storm ooit gaat liggen dan natuurlijk he. Ze dansen één keer per maand dus ik ga proberen of ik volgende keer weer kan gaan.

Gisteravond was er een pubquiz waar ik aan meedeed, met als enige nadeel dat ik nog niet zo goed Welsh spreek. En ja, alle vragen waren in het Welsh... gelukkig waren mijn teamgenoten meer dan bereid om de vragen te vertalen, waardoor ik ook iets kon bijdragen! Helaas wist ik de vragen over de naam van de Welshe winnaar van Taikwando op de Olympische Spelen in 2008 in Beijing niet, vooral omdat ik niet eens wist dat ze Taikwando doen op de Spelen. Sorry. Ook de vragen over diverse rugby-teams en hun scores, mascottes en kleuren kon ik helaas niet beantwoorden, net als de meest populaire naam voor Welshe babies op dit moment. Dat zijn blijkbaar Oliver en Olivia. Ik wist echter wel juist te beantwoorden dat er meer Welsh-sprekers zijn dan dat er mensen op IJsland wonen, en ik wist een obscure nerd-vraag over Welshe middeleeuwse literatuur. Wat nou je kunt niks met Keltisch! We eindigden als derde dus helaas gingen we niet naar huis met de felbegeerde eerste prijs: een Welshe krant. Maar om in het thema van sport te blijven: meedoen is belangrijker dan winnen, en het was erg gezellig!

Dat was het weer voor deze week, bedankt voor het lezen!

Uw correspondent uit Borth, Ceredigion, Wales,

Jim

******************

Behalve voor iedereen die geïnteresseerd is in het supercoole feitje over Scots Gaelic! Vandaag heb ik het volgende geleerd: In iedere taal heb je medeklinkers, en die kun je indelen in verschillende categorieën. Eén van die categorieën is die van de ‘unvoiced stops’, zoals dat in het Engels heet. Unvoiced, ofwel zonder stem, betekent simpel gezegd dat je je stembanden niet gebruikt om die klank te maken, en de stop houdt in dat het een klank is die je niet uit kunt rekken. Hij duurt dus maar heel even, en daar kun je helaas niks aan doen. Probeer het maar: kun je een lange p maken? Ik niet, en ik hoop jij ook niet anders is er iets goed mis. Als je goed oplet merk je ook dat als je de p zegt, dat je dan niet je stem of je stembanden gebruikt. Het is een klank die je alleen maakt door lucht tussen je lippen door te laten gaan. Als je nu de b maakt, die net als de p een stop is, dus een klank die maar heel kort duurt, merk je als het goed is dat je je stembanden wél gebruikt. Als je het moeilijk vindt om dit te voelen kun je je hand (voorzichtig, anders maak je helemaal geen klanken meer) op je keel leggen terwijl je eerst de p en dan de b zegt. Let wel op dat je niet ‘péé’ en ‘béé’ zegt, want dan gebruik je natuurlijk je stem alsnog. Je voelt dan dat als je de b zegt dat die voiced is, dus het tegenovergestelde van unvoiced. De b is daarmee de tegenhanger van de p, en datzelfde geldt van voor de d en de t, en de g (als in het Engelse ‘good’) en de k/c. Probeer maar. Nou is het leuke dat in het Scots-Gaelic op een bepaald moment het verschijnlijk van ‘pre-aspiration’ is gekomen, oftewel, vooraf ‘aspireren’ (niet te verwarren met transpireren) ofwel uitademen bij de unvoiced stops. Het woord mac, wat je kent van MacDonald of andere Schotse achternamen wordt dan uitgesproken als mahc, of soms zelfs als magc: alsof wij het woordje ‘mag’ (als in “mag ik iets vragen”) zeggen met een k-klank erachter. Die schrijf je in deze uitleg als een x tussen twee //, dus dat ziet er zo uit: ma/x/c. Dit gebeurde ook bij de t en de p. Wat er daarna gebeurde is pas echt fascninerend. Trouwens, als je nu nog steeds leest: ik ben onder de indruk van je uithoudingsvermogen en geduld! De volgende verandering in het Scots-Gaelic is dat de voiced stops, dat waren dus de b, de d en de (Engelse) g, plotseling unvoiced werden. Heb je het al door? Als je dus aanneemt dat de p en de b maar op één manier verschillen, en dat is het verschil tussen het wel of niet gebruiken van je stem, betekent dat dus dat als je de b uitspreekt zonder dat je je stem gebruikt... inderdaad, dan zeg je de p! En als je de d uitspreekt zonder je stem te gebruiken, je raadt het al... dat wordt een t. En natuurlijk weer hetzelfde voor de (Engelse) g en de k. In de les riep ik dus ook “dan zijn ze nu gewoon precies hetzelfde als de p, t en k!” en toen zei de leraar “Aha! Maar dat zijn ze niet! En hoe komt dat?” Nou, dat komt dus omdat de p, de t en de k inmiddels pre-aspirated werden uitgesproken, dus met een h of /x/ ervoor! Ik vind het fantastisch, om eerlijk te zijn, en voor wie nu nog steeds leest en denkt “tjong jonge was dat het nou?”: sorry. Voor alle anderen: leuk he! Misschien denk je nu: “Oké, fantastisch, maar wat hebben we daar nou precies aan?” In dat geval wordt het nog interessanter: de leraar voegde aan zijn uitleg namelijk toe dat je dit verschijnsel van pre-aspiration van de unvoiced stops, dus de p, t en k, ook terugvindt in het Sami (de talen van de oorspronkelijke bevolking van het noorden van Scandinavië), sommige dialecten in het Noors en in het IJslands. Zie je al een verband? Dan is het niet gek om te denken dat dit verschijnsel zijn oorsprong vindt in de Skandinavische talen, en dat deze door de vikingen in onder andere Schotland terecht is gekomen. Daaruit kun je dus in eerste instantie concluderen dat er inderdaad vikingen in Schotland waren, maar dat wisten we al, maar je kunt nu ook zien dat ze blijkbaar lang genoeg gebleven zijn, of genoeg met de lokale bevolking gecommiceerd hebben (in plaats van ze alleen de hersens in te slaan en er met hun spaargeld vandoor te gaan) om een blijvende verandering in de lokale taal teweeg te brengen. Tenminste, dat denk ik dan. Misschien gaan we het daar volgende les over hebben, in dat geval zal ik jullie nog een fascinerende uitleg geven. Als iemand het tot hier heeft volgehouden tenminste, ik hoor graag of je het interessant vond of dat je vooral blij bent dat je je morele plicht van het helemaal uitlezen van mijn blog vervult hebt en dat je nu met iets leuks bezig kunt!

Bedankt voor het lezen :)